Norveç’in Kuzey Denizi (North Sea) kıyısında Oslo yakınlarındaki Gudbrandsdal Vadisi’nde yetiştirilen bir ağır yük atıdır. Dølehest, Ostlandhester, Døle Trotter, Norwegian Trotter ve Døle Gudbrandsdal olarak da bilinen atların kökeni İngiltere’nin Fell ve Dales pony atları ile Hollanda’nın Friesian atlarına dayandığı sanılmaktadır. M.S. 400 – 800 yılları arasında bölge tüccarlarının Hollanda ve İngiltere’den bu atları ithal ettikleri ve yerli atlarla melezleyerek güçlü soğukkanlı atlar elde ettikleri bilinmektedir (Hendricks, 1995).

Fotoğraf 1: Dølahest

Daha sonraki yıllarda da az da olsa bu atlardan zaman zaman ithal edilerek 19. yüzyıla kadar bu melezlemeler devam etmiştir. Ancak günümüzdeki Dola atlarının pedigreeleri ise iki Odin ve Mazarin adlı iki temel aygıra dayanmaktadır. Odin 1834 yılında İngiltere'den ithal edilen Norfolk tırıs atı (Norfolk Trotter) idi. Norveç’e getirildikten sonra ilk dört yıl içerisinde 100’den fazla kısrakla melezlenmiştir. Dola atlarının tırıs cinsi olan Dola Trotter’larının tümü bu aygırın soyundan gelmektedir. Mazarin ise 1934 yılında Avrupa’dan ithal edilen bir Arap aygırıdır. Daha sonra doğan Veikle Balder 4, Toftebrun ve Dovre adlı aygırlar Dola atlarının en önemli aygırları olarak bilinmektedir. 

1872 yılında Dola atları, ağır yük atı ile Tırıs cinsi atları olarak iki cins biçiminde yetiştirilmeye başlamıştır. 1875 yılında tırıs atı meraklıları tarafından kurulan Norveç Tırıs Atı Derneği (Norwegian Trotting Association), 1902 yılından itibaren aygır kayıtlarını da tutmaya başlamıştır. Dernek 1903 yılında ise aygır standartlarını belirleyerek bir Aygır Denetim Komisyonu oluşturmuştur. Norveç’te ilk resmi Tırıs (Trotting) yarışları ise Bjerke kentinde 1928 yılında düzenlenmiştir. Bu tarihten itibaren günümüze kadar düzenlenen yarışlar da Soğukkanlı (Dole Trotting) ve Sıcakkanlı (Standardbred) yarışlar olarak iki kategoride düzenlenmektedir (Hendricks, 1995).

Birinci Dünya Savaşı sorasında Norveç ordusuna büyük yarar sağlayan atlara teknolojik olanakların gelişmesiyle azalan talep nedeniyle popülasyonlarında büyük bir düşüş yaşamışlardır. Dola atlarının korunması ve kullanılmasını teşvik etmek amacıyla 1947 yılında Ulusal Dola Atları Derneği (National Dølehorse Association) kurulmuştur. Diğer cins olan Norveç Dola Ağır yük atları ise 1965 yılında Norveç Tarım Bakanlığı tarafından onaylanmış ve her iki cinsin aygır kayıtları da Ulusal Dola Atları Derneğince tutulmaya başlanmıştır.

Bütün Dola atları 1980 yılından itibaren DNA testlerinden geçirilmekte ve 1999 yılından itibaren de mikroçip yerleştirilmektedirler. 2002 yılındaki kayıtlarda yaklaşık 4000 Dola atı bulunmaktadır ve her yıl yaklaşık 175 adet tay kayıt altına alınmaktadır (Lynhaug, 2009).

Fotoğraf 2: Dola atı ormanda çalışırken

Dola atlarının cidago yükseklikleri 145- 160cm. arasında değişmektedir. Genel olarak ağırlıkları ise 540 – 630kg. arasındadır. Genel olarak donları al, doru, yağız, ahreç ve demirkırdır. Küçük olmak kaydıyla alında akıtma nişaneleri ve sekiler kabul edilmektedir. Baş ağır yapılı, kaslıdır. Ortalamanın üzerinde bir büyüklüğü vardır. Boynu kısa, kaslı ve güçlüdür. Göğsü derin ve geniştir. Omuzları derin, eğimli, güçlü ve kaslıdır. Sırtı uzun ve geniş, sağrısı geniş ve hafif eğimlidir. Bacakları kısa ve kaslı, eklemleri düzgün ve sağlamdır. Toynakları yuvarlak ve serttir. Dola atlarının her iki cinsi de standartlarına uygun testlerden geçirilerek kayıt altına alınırlar.

Soğukkanlı, zeki, çabuk öğrenen ve sakin bir at olan Dola (Døle Gudbrandsdal) atları orman hizmetlerinde, yük taşımada, arabaya koşmada, çiftlik hizmetlerinde, tırıs yarışlarında, binicilik kulüplerinde ve turizmde kullanılırlar.

Fotoğraf 3: Dola atı ve geleneksel giysili Norveçli bayan binici

KAYNAKLAR

HENDRICKS, Bonnie L. (1995). International Encyclopedia of Horse Breeds, University of Oklahoma Press, Norman,

LYNGHAUG, Fran (2009). The Official Horse Breeds Standards Book: The Complete Guide to the Standards of All North American Equine Breed Associations, Voyageur Press, Wisconsin.

https://en.wikipedia.org/wiki/Dølehest

http://www.horsebreedspictures.com/dole-gudbrandsdal.asp

https://www.hest.no

FOTOĞRAFLAR

1. http://www.arbeidshesten.com

2. http://www.hest.no

3. http://www.sukuposti.net

4. https://www.pinterest.com.au