Rusya’nın Altın renkli atları denilen, yüksek doğurganlık oranıyla, az yem ihtiyacı ile bilinen bir at olan Don atları Rusya’nın ve Rus Kazaklarının gururu olarak ünlenmiştir.

Binlerce yıl önce Don ve Volga nehirleri havzasını işgal eden Moğol, Tatar, Kalmuk ve Polovets kabileler, bölgede Asya’dan getirdikleri birçok at ırkını bırakmışlardı. Bu kalıntılar bölgenin yerli at ırklarını oluşturuyordu. Don Atı, özellikle 1877 – 1878 Osmanlı Rus Savaşları sonrasında Don Kazaklarına Osmanlı ordularından ganimet olarak kalan Türk, Türkmen, İran ve Karabağ at ırkları ile Don bölgesinin bu yerli atları arasında yapılan melezlemeler sonucu elde edilen oldukça dayanıklı bir binek atıdır. 

19. yüzyılda Zadonskaya steplerinde oluşmaya başlayan ve Rus Kazaklarınca “Donçak” adı verilen altın renkli Don atı özellikle Sovyetler Birliği döneminde verilen önem sayesinde çok geliştirilmiştir. Bu dönemde SSCB’ne bağlı Kırgızistan, Kazakhistan gibi ülkeler ile Rostov bölgesindeki Budyonnıy ve Zimovnikovsk haralarında dikkatli yetiştirmeler yapılmıştır (Barmintsev, 1983).

Fotoğraf 1: Altın donlu Don Aygırı “Verdikt”

Don atından ilk kez 1910 yılında General A. F. Gruşetskiy (Rusya At Yetiştiriciliği Birliği Yüksek Kurulu Üyesi), Moskova’da “Vserassiyskiy Konnıy Album – Rusya Atları Albümü) adlı dergide “Zadonskaya Loşad – Don Ötesi Atları” başlıklı yazıda söz etmiştir. 

Fotoğraf 2: Altın renkli Don Atı

Don atlarının melezleme çalışmaları sırasında 20. yüzyılın başlarında en çok Karabağ atları kullanıldı. Bu nedenle cidagolarında oldukça büyük bir yükselme sağlandı. Bugünkü Don atlarının ortalama cidago yükseklikleri 160 – 165cm. yi bulmaktadır. Ortalama ağırlıkları 560kg.dır. Günümüzde Don atları Rusya Federasyonu, Kırgızistan ve Kazakhistan’da çeşitli yerli at ırklarının iyileştirilmesinde de kullanılmaktadır (Gladenko, 1999).

Rusya tarihinde birçok askeri harekâtta çeviklikleri ve zekâları ile başarılar gösteren Don atları atlı gösterilerde, atlı sporlarda, tarım işlerinde ve turizm alanında çokça kullanılırlar. Don Kazaklarının eski geleneklerini yansıttıkları atlı gösterileri Cigitovkada da Don atları kullanılmaktadır. Sovyetler Birliği döneminde sürat koşularında da kullanılan Don atları 2400m. mesafeyi 2dk 43sn’de, 3200m. mesafeyi 3dk. 37sn’de koşmuşlardır.

1950 yılında yine bir grup binici ile yapılan bir sürüş denemesinde 305km.’lik mesafeyi 20 saatte kat etmişlerdir (Barmintsev, 1983).

Don atları ince ve uzun bir kafa yapısı, ince ve eğri bir boynu ile uyumsuz gibi görünen bir gövdeye sahiptir. Bacakları uzun ve ince, bel çökük, sağrısı ise düşüktür. Kaslarının güçlü oluşu nedeniyle yürüyüşü oldukça uyumludur. Genellikle donları al, altın al, kırmızı al ve açık kestane renklerdedir. Alın ile bacaklarında çokça seki bulunur.

Fotoğraf 3: Don atları yılkısı

Fotoğraf 4: Don Atı “Zveroboy”

KAYNAKLAR

BARMİNTSEV, Yuriy, Yevgeniy Kojevnikov. Konevodsvo v SSSR, İzdatelsvo Kolos, Moskva, 1983.

GLADENKO, Vladimir Kuzmiç. Kniga O Loşadi, Moskovskaya Gosudarstvennaya Akademiya, Veterinarnoy Meditsini i Biyotehnologii im K. İ. Skriyabina, Moskva, 1999.

https://happy-horses.ru/donskaya-poroda-loshadej/

https://vseokone.ru/donskaya-poroda-loshadej.html

http://kohuku.ru/porodi/verhovie/587-donskaya-poroda-loshadey-foto-opisanie-istoriya-proishozhdeniya.html

FOTOĞRAFLAR

1. Ekaterina DRUZ

2. http://www.fefaart.com

3. Ekaterina DRUZ

4. http://www.inugami.diary.ru

5. http://kohuku.ru/uploads/posts/2012-02/thumbs/1330004364_don3.jpg