Budyonnıy atının kökeni Sovyetler Birliği’nin ilk dönemindeki çalışmalara dayanır. Bu atlar, Rus Don ve İngiliz Thoroughbred atlarının melezlenmesiyle geliştirilmiştir. Sovyet Devrimi kahramanı Mareşal Semyon Budyonnıy tarafından, askeri binek atı yaratma amacıyla oluşturulan bu ırkın ilk gelişimi Çarlık Rusya’sının sona erişini izleyen yıllarda Rostov askeri harasında gerçekleşmiştir. İyi bir askeri dehaya sahip olan Mareşal Budyonnıy kendi tasarlamış olduğu ve Sovyet Devrimi’nin simgesi olan askeri giysilere ve şapkaya (Budyonovka) da kendi adını vermişti (Foto 3).

Mareşal Semyon Budyonnıy (1883 – 1973 ) [1]

Budyonnıy atını üretmekte kullanılan 657 kısraktan 359’u Anglo-Don’du. 261’i Anglo-Don+Chernomor ve 37’si Anglo-Chernomor’du. Anglo-Don Budyonnıy cinsinin atası sayılabilir. Rus Don atında, yağız ve doru renkler görülse de, Budyonnıy cinsinde yaygın olan altın al rengidir. 

Fotoğraf 2: Budyonnıy Atları

Budyonnıy, zarif, temiz, dolgun yapısı ve ağır kaslı vücuduyla uzun bir gövdeye sahiptir. İyi huylu, enerjik ve kolay eğitilebilen bir attır (Demin, 2004).

Fotoğraf 2: Budyonnovka

Budyonnıy atları aşırı ağır koşullara mükemmel bir biçimde uyum sağlayabilir. II. Dünya Savaşı, Budyonnıy atlarının test edilmesi için mükemmel bir zamanlama olmuştur. Savaşın en ağır koşullarında günde 100km.’yi kimi zaman 5-6km. lik galoplarla aşabilen bir enerjiye sahip olduklarını kanıtladılar. Rus Süvarileri 4-5 günlük bir süre içerisinde tam teçhizatlı yükle 600km.lik bir yolu çok az dinlenme süreleri ile kat etmeyi başardılar.

Bir grup süvarinin Budyonnıy atı ile savaştan sonra 1950 yılında yapılan bir test sürüşünde – 400 de, Salsk - Rostov arasında 200km.lik bir yolu 18 saat 25dk’da başarı ile tamamlamışlardır. Başka bir sürüşte 1944 doğumlu 6 yaşında Budyonnıy aygırı Zanos, yüksek irtifada 24 saatte 304km.yol katetmiştir (Vitt, 1964). 

1950’lerde yapılan bir deneyde, bir grup Budyonnıy atı Rostov bölgesinde Manych Gölündeki bir adada serbest bırakılarak “Budyonnıy Mustang’leri” yaratıldı. Bir süre adada yılkıya bırakılan atlarda nüfus hatırı sayılır derecede arttı. 1985’te sadece ondört kısrak ve ondört genç at Budyonnıy al ve kızıl doru rengini devam ettirdi ve aygırların yönettiği üç grup halinde yaşadı. Buradaki üç aygır da tek başına yaşadı [2].

Günümüzde de birçok Budyonnıy atı insan yardımı olmadan bu adada vahşi atların tipik özelliklerini taşıyarak yaşamaktadırlar. Adaya ilk olarak serbest bırakılan atların sayısı bilinmemektedir. Ancak bu deney yetkililere Budyonnıy gibi bir cinsin uzunca bir süre insan tarafından korunak ve yiyecek sağlanmadan uyum sağlayıp hayatta kalabileceğini göstermiştir (Kibort, 2000).

Budyonnıy atlarının cidagosu yaklaşık olarak 160–178cm yüksekliğindedir. Donu genel olarak al renktedir ancak demir kır ya da nadiren doru ya da yağız olabilir. Dünyada yalnızca üç at ırkında olan altın renk Ahalteke, Don ve Budyonnıy atlarında bulunur.

Budyonnıy atları binek atı ya da hafif taşıma atı olarak da uygundur ve iyi sıçrar. Budyonny, tüm koşu türlerinde serbest ve kolay hareket etmesiyle tanınır. Modern atlı sporlar için de uygun bir spor atıdır. Rusya’da koşulan Eventing (Üç Gün) Yarışlarının %70’inde Budyonnıy atları kullanılmaktadır.

Fotoğraf 4: Budyonnıy aygırı

KAYNAKLAR

DEMİN, Vladimir Aleksandroviç (2004). Budyonovskaya Paroda Loşadey Sozdaniye i Metodı ee Soverşestvaniya, Moskovskaya Selskohazyaysvennaya Akademiya imeni K. A. Timiryazeva, Moskva.

KİBORT, M. İ., A. A. Nikolayeva (2000). Budyonnovskaya Paroda Loşadey, Vserossiyskiy Nauçno-İssledovatelskiy İnstitut Konevodstva, Ryazan.

VITT, Vladimir O. (1964) Konevodstvo i Koneispolzovanie, İzdatelsvo Kolos, Moskva.

https://vseokone.ru/budennovskaya-poroda-loshadej.html

http://kohuku.ru/porodi/verhovie/1090-budennovskaya-poroda-loshadey-foto-opisanie-istoriya-proishozhdeniya.html

https://happy-horses.ru/budenovec-budennovskaya-poroda-loshadej-foto-opisanie-istoriya-porody/

http://horsexpert.ru/history/kibort89.html

FOTOĞRAFLAR

1. http://www.encyclopedia.mil.ru

2. http://www.pressfoto.ru

3. http://www.horses.lenexpo.ru

4. http://horsexpert.ru/history/kibort89.html

[1] http://www.encyclopedia.mil.ru

[2] http://www.horses.ru